Depresja to choroba przewlekła, należąca do grupy zaburzeń afektywnych, czyli ściśle związanych z naszym nastrojem. W zależności od stadium różni się objawami oraz ich nasileniem. Może pojawiać się także pod postacią epizodów lub przebiegać w sposób stały. Utrudnia ona prawidłowe funkcjonowanie oraz codzienną aktywność. Pojawia się nie tylko u osób dorosłych, ale także dzieci i nastolatków. A jak można ją rozpoznać oraz na czym polega leczenie?
Jakie są przyczyny depresji u dzieci i młodzieży?
Szacuje się, że na depresję cierpi ok. 2% dzieci i aż 20% nastolatków. Wiele teorii próbuje wyjaśnić przyczyny jej powstania, jednak nie jest to proste. Obecnie wyróżnia się kilka czynników, które najczęściej stoją za jej występowaniem, a zaliczają się do nich:
- czynniki genetyczne – depresja występuje częściej u osób, u których krewni też na nią chorowali,
- czynniki biologiczne – są one związane z zaburzeniami hormonalnymi lub nieprawidłowym działaniem neuroprzekaźników w mózgu,
- czynniki psychologiczne – wiążą się z nimi niska samoocena, słabe umiejętności społeczne czy brak odporności na stres,
- czynniki środowiskowe – tutaj wyróżnia się m.in. konflikty w rodzinie, rozwód rodziców, presja społeczna, śmierć bliskiej osoby, trudna sytuacja materialna czy problemy w szkole.
Jak objawia się depresja u dzieci i młodzieży?
Objawy depresji u dzieci i młodzieży są podobne do tych, które występują u osób dorosłych. Mimo to znajdziemy pewne różnice, które są charakterystyczne tylko dla wieku dorastania. Związany jest z tym brak umiejętności opisywania swoich uczuć i emocji, przez co dziecko może zgłaszać dolegliwości somatyczne, które tak naprawdę wynikają ze złego samopoczucia psychicznego. Typowe objawy kojarzą nam się ze smutkiem, płaczliwością, przygnębieniem czy obniżeniem nastroju. Jednak wyróżnia się tutaj także:
zachowania agresywne połączone z ciągłym rozdrażnieniem, złością i wrogim nastawieniem do otoczenia,- napięcie emocjonalne, stałe uczucie niepokoju, lęk czy poczucie beznadziei,
- pobudzenie psychoruchowe związane z odczuwaniem nadmiernego napięcia emocjonalnego,
- nadmierna krytyka wobec siebie i obwinianie się za negatywne wydarzenia,
- pesymistyczne myśli połączone z poczuciem bycia niepotrzebnym,
- zachowania autodestrukcyjne, takie jak samookaleczanie nadużywanie alkoholu lub substancji psychoaktywnych, a także zainteresowanie tematyką śmierci.
Istnieją także mniej charakterystyczne objawy depresji. Do nich zalicza się także zaburzenia łaknienia, snu czy koncentracji. Zaniepokoić nas może także skupianie się w nadmiarze na niektórych aktywnościach czy buntowanie się.
Na co rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę?
Dziecko lub nastolatek zmagający się z depresją nie powiem nam tego wprost. Obecnie wstydzimy się przyznać, że mamy problemy ze zdrowiem psychicznym lub po prostu źle się czujemy. Warto zatem zwrócić uwagę na nietypowe zachowania. W pierwszej kolejności powinno nas zaniepokoić rozdrażnienie, łatwe wpadanie w złość lub wybuchnie płaczem. Zrezygnowanie ze swoich dotychczasowych aktywności i izolacja od otoczenia to również wskazówka do zainteresowania się problemem. Warto wówczas podjąć próby rozmowy i poszukać przyczyny nietypowego zachowania. Jeśli ich nie znajdziemy – udajmy się jak najszybciej do specjalisty. Podobnie powinno być w sytuacji pojawiania się pesymistycznych lub negatywnych myśli dziecka wypowiadanych na głos. Zwłaszcza gdy zawierają one wzmiankę o śmierci.
Na czym polega leczenie depresji?
Leczenie depresji u dzieci i młodzieży obejmuje trzy poziomy postępowanie, które zależą od postaci choroby oraz natężenia jej objawów. Najczęściej podejmuje się takie działania, jak:
- psychoterapia – jest to podstawa leczenia i świetnie sprawdza się w sytuacji zaburzeń o podłożu lękowym,
- psychoedukacja – w leczeniu depresji ważne jest także uświadomienie rodzicom oraz dzieciom podstawowych faktów, które wyjaśniają, czym jest ta choroba, jak wpływa na życie oraz co można, a czego nie można robić,
- farmakoterapia – najczęściej stosuje się dobrze tolerowane leki z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), takie jak escitalopram czy fluoksetyna.
Jak pomóc dziecku z depresją?
W procesie leczenia depresji jednym z ważniejszych czynników terapeutycznych jest pełne wsparcie najbliższych. Mowa tutaj o nas jako rodzicach, ale także rodzeństwu czy przyjaciołach. A co można zrobić, aby pomóc dziecku lub nastolatku? Przede wszystkim pamiętajmy o tym, aby:
- być obecnym w życiu dziecka poprzez zachowanie pozytywnych relacji, troskę, uwagę i tak potrzebne w chwilach słabości wsparcie,
- nie lekceważyć problemów dziecka i nie negować jego uczuć, a słuchać uważnie przy jednoczesnym powstrzymaniem się od krytykowania, pouczania czy oceniania,
- nie obrażać się, gdy w chwili słabości, pod wpływem emocji dziecko nas zrani lub obrazi, a poszukać ukrytego przekazu i problemu, jaki może się za tymi słowami kryć,
- dużo rozmawiać i dowiadywać się o tym, jakie są potrzeby dziecka oraz co w danej chwili myśli,
- okazać bezwarunkową akceptację, pokazać, że jest dla nas ważne i zawsze będziemy je kochać.
Zadbajmy także o zdrowy sen naszej pociechy. W przypadku młodszych dzieci warto zainwestować w materac Hilding Dobranocka, natomiast nastolatkom zaleca się model Hilding Breakdance dostępny na www.hilding.pl. Są to wyjątkowe produkty, które zapewnią komfortowe warunki do wypoczywania. Nie zapominajmy także o innych akcesoriach sypialnianych, takich jak kołdra, poduszka czy stelaż.
Depresja u osób młodych – nastolatków oraz dzieci, jest powszechnie występującą chorobą, a mimo to rzadko dostrzegalną. Warto zatem zwrócić uwagę na wszelkie zmiany w zachowaniu naszej pociechy oraz być przy niej w trudnych chwilach.
